آنوریسم مغزی چیست و تشخیص و درمان آن چگونه انجام می شود؟

آنوریسم مغزی یا آنوریسم سربرال، برآمدگی در سرخرگ های مغز است که در بسیاری از افراد فاقد علائم می باشد. اگر آنوریسم مغزی متورم شود و دیواره رگ خونی بیش از حد نازک شود، آنوریسم پاره شده و در فضای اطراف مغز خونریزی می کند. این رویداد خونریزی زیر عنکبوتیه (SAH) نامیده می شود و ممکن است باعث سکته مغزی هموراژیک (خونریزی) گردد. آنوریسم مغزی بیماری بسیار شایعی است که ممکن است در زمان تولد و به علت ضعف در شریان های مغزی به وجود آید و یا اینکه در سنین بالاتر به دلیل ابتلا به برخی بیماری ها مانند فشار خون بالا یا تصلب شرائین، به این اختلال دچار گردد.

آنوریسم مغزی را می توان در هر ناحیه ای از مغز مشاهده کرد اما در اغلب موارد در قاعده جمجمه که شریان های اصلی مغز در آن قرار دارند، بروز پیدا می کند.

انواع آنوریسم مغزی

به طور کلی، بیماری آنوریسم مغزی انواع مختلفی دارد که در این قسمت به توضیح آنها پرداخته خواهد شد.

• آنوریسم ساکولار

این نوع از آنوریسم مغزی، شایع ترین نوع آن بوده و به شکل کیسه ای گرد حاوی خون می باشد که به شریان اصلی یا یکی از شاخه های آن متصل است. این برآمدگی یا کیسه به طور معمول در شریان های پایه مغز یافت شده ودر بزرگسالان مشاهده می شود.

• آنوریسم دوکی شکل

آنوریسم مغزی دوکی شکل همان طور که از نامش پیداست به شکل دوک بوده و از همه جهات سرخرگ بیرون زده است.

• آنوریسم قارچی

این حالت اغلب در اثر ابتلای فرد به عفونت هایی ایجاد می شود که می توانند شریان های مغز را تحت تاثیر قرار دهند و معمولا به شکل برآمدگی در شریان ها مشاهده می گردد.

در نوعی دیگر از طبقه بندی آنوریسم مغزی، اندازه ی تورم به عنوان معیار در نظر گرفته شده و به سه گروه طبقه بندی می شوند که عبارتند از:

• آنوریسم های کوچک که کمتر از 11 میلی متر قطر دارند.

• آنوریسم های بزرگ که اندازه آنها بین 11 تا 25 میلی متر است.

• آنوریسم های بسیار بزرگ که بیش از 25 میلی متر قطر دارند.

علائم آنوریسم مغزی چیست ؟

بیماری آنوریسم مغزی در اکثر افرادی که به آن مبتلا هستند، علائم خاصی ایجاد نمی کند و فقط با اسکن مغزی قابل تشخیص می باشد. در برخی موارد آنوریسم پاره شده و منجر به سردرد های بسیار شدید و ناگهانی می گردد. به طور کلی، برخی علائم در بین افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، مشترک می باشد که عبارتند از:

• حالت تهوع و استفراغ

• تشنج

• احساس گیجی و از دست دادن هوشیاری

• حساسیت به نور یا دوبینی

• ضعف در یک بازوها، پاها یا یک سمت صورت

• سفت شدن عضلات گردن

• احساس درد در پشت چشم

علل ابتلا به این بیماری چیست ؟

در حال حاضر، علت دقیق بروز آنوریسم مغزی مشخص نشده است اما بسیاری از تحقیقات نشان داده که برخی عوامل در بروز این بیماری موثرند که شامل:

• استعمال دخانیات

• عفونت های خونی

• آترواسکلروزیس

• استفاده از آمفتامین ها و کوکائین

• ابتلا به فشار خون بالا

• آسیب های مغزی در اثر ضربه و تصادف 

البته توجه به این نکته حائز اهمیت است که احتمال بروز آنوریسم مغزی در برخی افراد بیشتر از بقیه است:

• جنسیت (خطر بروز آنوریسم مغزی در زنان بیشتر از مردان است)

• سن (بالاتر از 40 سال)

• سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری

• ابتلا به بیماری های مرتبط با عروق خونی مانند دیسپلازی فیبروماسکولار

• کلیه پلی کیستیک

• ابتلا به بیماری های ژنتیکی که بر بافت همبند تاثیر دارند مانند سندرم مارفان، سندرم اهلرز دانلوس یا نوروفیبروماتوز تیپ 1

تشخیص آنوریسم مغزی چگونه صورت می گیرد؟

در اکثر موارد، تا زمانی که سرخرگ مغزی دچار پارگی نشود، نشانه ای در فرد ایجاد نمی کند و تشخیص بیماری تنها با تکنیک های پزشکی انجام می شود که عبارتند از:

• آنژیوگرافی مغزی

با کمک روش آنژیوگرافی مغزی می توان به تصویری از شریان های مغزی دست یافت که در صورت وجود اختلال قابل تشخیص می باشند.

• سی تی اسکن

این روش تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس و کامپیوتر تصاویر دقیقی از مغز را ثبت می کند که شامل جزئیاتی مانند استخوان ها، ماهیچه ها و چربی می باشد. از این تکنیک جهت تشخیص ناحیه ای که دچار پارگی آنوریسم شده است می توان استفاده کرد.

• MRI

یکی از روش های موثر در تشخیص آنوریسم مغزی، استفاده از روش تصویربرداری MRI است که با استفاده از میدان مغناطیسی به بررسی تغییرات کوچک در مغز می پردازد.

• روش تصویر برداری آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) 

MRA، یک روش تشخیصی غیر تهاجمی است که ترکیبی از MRI و رنگ کنتراست داخل وریدی (IV) می باشد. رنگ کنتراست کمک می کند تا عروق خونی در تصویر به شکل مات مشاهده شوند، که این امر امکان آنالیز شریان ها را در آنوریسم مغزی به پزشک معالج می دهد.

فرایند درمان چگونه صورت می گیرد؟ 

به طور کلی، درمان آنوریسم مغزی به اندازه و ناحیه ای که دچار مشکل شده است بستگی دارد. در صورتی اندازه آنوریسم کوچک بوده و دچار پارگی نشده باشد، تنها با اسکن های منظم می توان روند رشد آن را کنترل کرد. اما چنانچه فرد به بیماری هایی مانند فشار خون مبتلا باشد، لازم است که آن را درمان کند. در صورت وقوع پارگی آنوریسم، باید سریعا به پزشک مراجعه گردد چون احتمالا نیاز به عمل جراحی خواهد بود.