تاثیر مصرف کورتون ها بر روند ذخیره خون بند ناف 

داروهای کورتیکواستروئیدی (از جمله کورتیزون، هیدروکورتیزون و پردنیزون) در درمان بسیاری از بیماری‌ها مانند بثورات جلدی، بیماری التهابی روده، آسم و انواع آلرژی ها مفید هستند. علاوه براین، در افرادی که تحت پیوند عضو قرار می گیرند نیز استفاده از داروهای کورتونی می تواند مفید واقع شود. اما این داروها خطر عوارض جانبی مختلفی را نیز به همراه دارند که در ادامه این مطلب قصد داریم به آ نها بپردازیم.

کورتیکواستروئیدها چگونه کار می کنند؟

کورتیکواستروئید ها در دوزهای کم به طور طبیعی در بدن وجود دارند و نقش آن ها، ایجاد عملکرد مناسب برای بدن در شرایط استرس است. هنگامی که کورتیکواستروئیدها در دوزهای بیش از سطح معمول بدن شما تجویز می شوند، التهاب را سرکوب می کنند که این می تواند علائم و نشانه های بیماری های التهابی مانند آرتریت، آسم یا بثورات پوستی را کاهش دهد.

کورتیکواستروئیدها همچنین سیستم ایمنی بدن شما را سرکوب می کنند، که می تواند به کنترل شرایطی کمک کند که در آن سیستم ایمنی شما به اشتباه به بافت های خود حمله می کند. بنابراین، مصرف کورتون در بارداری باید تحت نظر پزشک و با رعایت محدودیت مصرف کورتون در شرایط خاص انجام گیرد. در صورتی که مادر باردار به دلیل مشکلات بالینی مجبور به مصرف کورتون در بارداری باشد، استفاده از این دارو در دوزهای پایین به وی توصیه می شود. با این وجود، حتی در صورت رعایت محدودیت مصرف کورتون باز هم ممکن است خطر ابتلا به فشار خون بالا، ادم، دیابت بارداری، پوکی استخوان، پارگی زودرس پرده آمنیوتیک و تولد نوزاد کوچک و نارس را افزایش دهد.

کورتیکواستروئیدها چگونه استفاده می شوند؟

داروهای کورتیکواستروئیدی برای درمان آرتریت روماتوئید، بیماری التهابی روده (IBD)، آسم، آلرژی و بسیاری از شرایط دیگر استفاده می شود. این داروها همچنین به سرکوب سیستم ایمنی بدن برای جلوگیری از رد عضو در گیرندگان پیوند کمک می کنند. کورتیکواستروئیدها همچنین در درمان بیماری های خودایمنی مانند آدیسون مورد استفاده قرار می گیرند که یک بیماری نسبتاً نادر است که در آن غدد فوق کلیوی قادر به تولید حتی حداقل مقدار کورتیکواستروئید مورد نیاز بدن نیستند.

بسته به شرایط تحت درمان، کورتیکواستروئیدها به روش های مختلفی تجویز می شوند:

• انواع خوراکی : قرص ها، کپسول ها یا شربت ها به درمان التهاب و درد مرتبط با برخی بیماری های مزمن مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس کمک می کنند؛

• انواع استنشاقی (به صورت اسپری) و داخل بینی : این نوع از دارو به کنترل التهاب مرتبط با آسم و آلرژی بینی کمک می کند؛

• به صورت قطره چشم : این نوع از دارو به درمان تورم بعد از جراحی چشم کمک می کند؛

• به صورت موضعی (مانند پمادهای پوستی) : کرم ها و پمادها می توانند به درمان بسیاری از بیماری های پوستی کمک کنند و در عین حال کمترین تاثیر را بر روی سیستم ایمنی بدن بیمار دارند؛

• انواع تزریقی : این فرم اغلب برای درمان علائم و نشانه های عضلانی و مفصلی، مانند درد و التهاب تاندونیت استفاده می شود. استفاده از آمپول کورتون در بارداری معمولا آخرین گزینه درمانی برای هر بیماری خواهد بود.

انواع کورتیکواستروئیدها خطر عوارض جانبی را به همراه دارند که برخی از آن ها می توانند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کنند. در این بین، انواعی که استفاده سیستمیک دارند (تزریقی و خوراکی) معمولا اثرات شدیدتری بر سلامت فرد خواهند داشت. بنابراین، در افرادی که مصرف کورتون در بارداری آن ها اجتناب ناپذیر است، اولویت بر استفاده از کورتون به صورت موضعی است. به خصوص در صورتی که این افراد قصد ذخیره خون بند ناف نوزاد خود را داشته باشند. 

عوارض جانبی کورتیکواستروئیدهای خوراکی

از آنجایی که کورتیکواستروئیدهای خوراکی به جای یک ناحیه خاص، کل بدن مادر باردار را تحت تأثیر قرار می دهند، این راه تجویز بیشترین احتمال را برای ایجاد عوارض جانبی قابل توجه خواهد داشت. عوارض جانبی به دوز دارویی که فرد بیمار دریافت می کند بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احتباس مایعات، که باعث تورم در ساق پا می شود؛

• فشار خون بالا؛

• مشکلات مربوط به نوسانات خلقی، حافظه، رفتار و سایر اثرات روانی مانند گیجی یا هذیان؛

• ناراحتی معده؛

• افزایش وزن همراه با رسوب چربی در شکم، صورت و پشت گردن؛

• افزایش فشار در چشم (آب سیاه)؛

• کدر شدن عدسی در یک یا هر دو چشم (آب مروارید)؛

• قند خون بالا، که می تواند باعث تحریک یا بدتر شدن دیابت شود؛

• افزایش خطر عفونت، به ویژه با میکروارگانیسم های رایج باکتریایی، ویروسی و قارچی؛

• نازک شدن استخوان ها (پوکی استخوان) و شکستگی؛

• سرکوب تولید هورمون غده فوق کلیوی که ممکن است منجر به علائم و نشانه های مختلفی از جمله خستگی شدید، از دست دادن اشتها، حالت تهوع و ضعف عضلانی شود؛

• پوست نازک، کبودی و کندتر بهبود زخم.

به دلیل مشکلاتی که دوزهای بالای این نوع دارو بر رشد جنین و همچنین سلامت مادر در طی بارداری دارد، به بیماران توصیه می شود که محدودیت مصرف کورتون را در طی مدت بارداری خود رعایت کنند. علاوه براین، در صورتی که این افراد قصد ذخیره خون بند ناف نوزاد خود و استفاده بعدی از سلول بنیادی آن را داشته باشند، لازم است که یکسال پیش از زمان زایمان از این داروها استفاده نکنند. 

عوارض جانبی کورتیکواستروئیدهای موضعی

کورتیکواستروئیدهای موضعی می توانند منجر به نازک شدن پوست، ضایعات پوستی قرمز و آکنه شوند. با این حال، به دلیل اثر محدودی که بر بدن فرد بیمار دارند، استفاده از آن ها در دوران بارداری، در زمینه ذخیره خون بند ناف و استفاده از سلول بنیادی نوزاد مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

عوارض جانبی کورتیکواستروئیدهای تزریقی

کورتیکواستروئیدهای تزریقی می توانند عوارض جانبی موقتی در نزدیکی محل تزریق ایجاد کنند، از جمله نازک شدن پوست، از دست دادن رنگ در پوست، و درد شدید در محل تزریق. علائم و نشانه های دیگر ممکن است شامل گرگرفتگی صورت، بی خوابی و قند خون بالا باشد. پزشکان معمولاً بسته به وضعیت هر بیمار، تزریق کورتیکواستروئید را به سه یا چهار بار در سال محدود می کنند. تزریق آمپول کورتون در بارداری باید تا حد امکان محدود شده باشد تا امکان بروز عوارض جانبی در مادر و جنین به حداقل برسد. علاوه براین، در صورتی که این افراد قصد ذخیره خون بند ناف نوزاد خود و استفاده بعدی از سلول بنیادی آن را داشته باشند، لازم است که یکسال پیش از زمان زایمان از این داروها استفاده نکنند. 

به طور کلی، به دلیل تبادل خونی که بین مادر و جنین انجام می گیرد، حتی ممکن است که تزریق موضعی آمپول کورتون در بارداری نیز بر جنین اثراتی داشته باشد. بنابراین توصیه می شود که جز در موارد ضروری، مصرف هرگونه دارویی و خصوصا کورتیکواستروئیدها در طی بارداری محدود شود. علاوه براین، در صورتی که افراد تمایل دارند که خون بند ناف نوزاد آن ها ذخیره شود، از مصرف داروهای غیرضروری پرهیز کرده و مصرف داروهای ضروری نیز به کمترین دوز ممکن تقلیل پیدا کند. 

در تمامی این موارد، مشورت با پزشک متخصص (بسته به نوع بیماری ممکن است پزشک پوست، روماتولوژی و یا زنان در این مورد تصمیم گیرنده باشد) و همچنین مرکزی که قصد ذخیره خون بند ناف در آن وجود دارد می تواند به تصمیم گیری در خصوص اینکه آیا برای ذخیره خون بند ناف نوزاد و استفاده از سلول های بنیادی ارزشمند آن، روند درمانی مادر و مصرف کورتون را در وی قطع کرد یا خیر، کمک زیادی کند.