لنفوم هوچکین چیست و تشخیص و درمان آن چگونه است؟ 

سرطان زمانی رخ می دهد که رشد و تکثیر سلول ها در بخش هایی از بدن بیش از حد زیاد شده و به شکل غیر طبیعی در آید. گاهی ممکن است سلول های سرطانی به سایر قسمت های بدن نیز گسترش یابند. بنابراین انواع مختلف سرطان ها بر حسب اینکه کدام قسمت از بدن را درگیر می کنند، طبقه بندی می شوند. بر این اساس، یکی از شایع ترین سرطان ها در جمعیت، سرطان خون است، که با توجه به منشا سلول های سرطانی، به گروه های مختلفی تقسیم می شود. گروه اول سرطان هایی که اصطلاحا لوسمی نام دارند و در اثر رشد و تکثیر غیرطبیعی سلول های مغز استخوان ایجاد می شوند. سلول های مغز استخوان تولید انواع سلول های خونی را بر عهده دارند. گروه دوم سرطان هایی هستند که از تکثیر غیر طبیعی سلول های سیستم لنفاوی (مجموعه ای از عروق و غدد لنفاوی) منشا می گیرند. این دسته از سرطان ها را لنوم می نامند که شامل لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین است. 

لنفوم هوچکین یکی از انواع سرطان های خون است که سیستم لنفاوی را تحت تاثیر قرار می دهد. در لنفوم هوچکین، گروهی از گلبول های سفید خون به نام لنفوسیت ها، دچار رشد و تکثیر غیرطبیعی شده و باعث تورم و گاهی دردناک شدن غدد لنفاوی می گردند.

سیستم لنفاوی از چه بخش هایی تشکیل شده است؟

سیستم لنفاوی بدن از مجموعه ای از اندام های مختلف تشکیل شده است که علائم مربوط به لنفوم ها (هاجکین یا غیرهاجکین) ممکن است در هر یک از آن ها خود را نشان دهند.

این اندام ها شامل موارد زیر هستند: 

• غدد لنفاوی: غدد لنفاوی مجموعه‌ای به اندازه لوبیا از لنفوسیت‌ها و سایر سلول‌های سیستم ایمنی در سراسر بدن، از جمله داخل قفسه سینه، شکم و لگن هستند که توسط سیستمی از عروق لنفاوی به هم متصل می شوند؛

• طحال: طحال عضوی است که در زیر دنده های پایینی در سمت چپ بدن قرار دارد. طحال لنفوسیت ها و سایر سلول های سیستم ایمنی را می سازد. همچنین سلول های خونی سالم را ذخیره می کند و سلول های خونی آسیب دیده، باکتری ها و ضایعات سلولی را فیلتر می کند؛

• مغز استخوان: مغز استخوان بافت اسفنجی داخل استخوان های خاصی است. اینجا جایی است که سلول های خونی جدید (از جمله برخی لنفوسیت ها) ساخته می شوند؛

• تیموس: تیموس اندام کوچکی است که در قسمت بالایی قفسه سینه و جلوی قلب قرار دارد و در بلوغ لنفوسیت های T نقش مهمی دارد؛

• آدنوئیدها و لوزه ها: مجموعه ای از بافت های لنفاوی در پشت گلو هستند که به ساخت آنتی بادی در برابر میکروب هایی که تنفس یا بلعیده می شوند، کمک می کنند؛

• دستگاه گوارش: معده، روده و بسیاری از اندام های دیگر نیز دارای بافت لنفاوی هستند. تورم غدد لنفاوی این نواحی ممکن است که در عملکرد گوارشی آن ها اختلال ایجاد کند.

 برخلاف لنفوم هوچکین که اغلب در کودکان دیده می شود، سرطان غیر هوچکین اغلب بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می دهد، اما کودکان نیز می توانند به آن مبتلا شوند. بسیاری از ویژگی های سرطان غیرهوچکین با انواع هوچکین یکسان هستند اما سرطان غیر هوچکین ممکن است که علاوه بر تاثیر بر غدد لنفاوی بر روی پوست نیز تاثیر داشته باشد.

سرطان هوچکین چه علائم و نشانه هایی دارد؟

علائم و نشانه های لنفوم هوچکین ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تورم غدد لنفاوی در نواحی گردن، زیر بغل یا کشاله ران که در اکثر موارد با درد غدد لنفاوی همراه نیست؛

• خستگی مداوم؛

• تب؛

• تعریق شبانه؛

• کاهش وزن بدون دلیل؛

• خارش شدید؛

• درد غدد لنفاوی پس از نوشیدن مشروبات الکلی. 

• باید این نکته را مد نظر داشت که مواردی که در بالا به آن اشاره شد ممکن است در بسیاری از بیماری های دیگر نیز وجود داشته باشد، بنابراین در صورت وجود علائم فوق باید برای انجام آزمایش و تشخیص دقیق بیماری به پزشک مراجعه نمود.

تشخیص لنفوم هوچکین به چه روشی صورت می گیرد؟

آزمایش ها و روش های مورد استفاده برای تشخیص لنفوم هوچکین عبارتند از:

• معاینه بالینی : در ابتدا پزشک پس از بررسی شرح حال بیمار معاینه انجام می دهد که معمولا شامل بررسی غدد لنفاوی در ناحیه گردن، زیر بغل و کشاله ران، و طحال یا کبد است؛

• آزمایش خون: برای بررسی سلامت عمومی، خون بیمار در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد.

• سونوگرافی یا سایر روش های تصویربرداری : از این روش برای بررسی علائم لنفوم هوچکین در سایر نواحی بدن استفاده می شود که شامل تصویر برداری با اشعه ایکس، CT اسکن و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) می باشد؛

• نمونه برداری از غده لنفاوی متورم : پزشک ممکن است برای بررسی احتمال وجود سلول های سرطانی در غدد لنفاوی متورم شده و تشخیص نوع سلول های ایمنی درگیر در سرطان، بیوپسی غدد لنفاوی را انجام دهد. در این روش قسمت کوچکی از غده لنفاوی برداشته شده و جهت بررسی به آزمایشگاه ارسال می شود. این روش در انتخاب بهترین نوع درمان به پزشک کمک می کند.

• نمونه برداری از مغز استخوان: بیوپسی مغز استخوان و روش آسپیراسیون شامل نمونه برداری از استخوان لگن برای بررسی های دقیق تر است. 

با توجه به شرایط بالینی و شدت بیماری ممکن است از آزمایش‌ها و روش‌های دیگری نیز استفاده شود و در نهایت،پزشک با توجه به نتایج بررسی ها مرحله لنفوم هوچکین را تعیین می کند.

زمانی که توده سرطانی مرتبط با لنفوم هوچکین مورد بررسی پاتولوژیکی قرار می گیرد، از اعداد 1 تا 4 برای نشان دادن مرحله پیشرفت بیماری استفاده می شود. اعداد کمتر نشان‌ دهنده مراحل اولیه سرطان هستند که احتمال درمان موفق در آن ها بیشتر است و اعداد بالاتر به این معنی است که سرطان پیشرفته تر است و لازم است که از روش های متفاوتی برای درمان استفاده نمود. در برخی موارد مراحل لنفوم هوچکین با حروف A و B نیز نمایش داده می شود. حرف A به این معنی است که بیمار علائم نگران کننده ای ندارد. حرف B به این معنی است که بیمار برخی از علائم و نشانه ها مانند تب مداوم، کاهش وزن غیرقابل توضیح و تعریق شبانه را که نشان دهنده احتمال ابتلا به لنفوم است را دارد.

درمان لنفوم هوچکین چگونه انجام می شود؟

هدف از درمان لنفوم هوچکین، از بین بردن سلول های سرطانی و بازگرداندن سیستم ایمنی به وضعیت طبیعی است. انتخاب روش درمانی با توجه به شدت و پیشرفت بیماری و شرایط بیمار متفاوت است:

شیمی درمانی : شیمی درمانی یک درمان دارویی است که از داروهای شیمیایی برای از بین بردن سلول های لنفوم استفاده می کند. داروهای شیمی درمانی از طریق جریان به تمام قسمت های بدن انتقال می یابند. 

پرتو درمانی : پرتو درمانی از امواج پرانرژی مانند اشعه ایکس و پروتون برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. ممکن است از این روش درمانی به صورت همزمان با شیمی درمانی استفاده شود.

پیوند مغز استخوان : پیوند مغز استخوان که به عنوان پیوند سلول های بنیادی نیز شناخته می شود، درمانی است که با هدف جایگزینی سلول های بنیادی سالم به جای سلول های سرطانی انجام می شود. 

ایمونوتراپی : ایمونوتراپی از توانایی سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول های سرطانی استفاده می کند. سیستم ایمنی طبیعی بدن که با بیماری مبارزه می کند ممکن است قادر به شناسایی سلول های سرطانی نباشد، زیرا سلول های سرطانی پروتئین هایی تولید می کنند که به آن ها کمک می کند از سلول های سیستم ایمنی پنهان شوند. ایمونوتراپی از طریق

تداخل در این فرآیند، به شناسایی سلول های سرطانی کمک می کند. 

چه عواملی باعث ابتلا به سرطان هوچکین می شود؟

علت اصلی ابتلا به لنفوم هوچکین هنوز شناسایی نشده است، اما این موضوع به اثبات رسیده است که تغییر در ساختار DNA گلبول های سفید (لنفوسیت ها) منجر به ایجاد سرطان می گردد. انواع مختلفی از لنفوم هوچکین وجود دارد که نوع آن ها بر اساس ویژگی های سلول های درگیر در بیماری و عملکردشان مشخص می شود که شامل: 

لنفوم هوچکین کلاسیک (اسکلروز ندولار لنفوم هوچکین، لنفوم هوچکین سلولی مختلط، لنفوم هوچکین فاقد لنفوسیت، لنفوم هوچکین غنی از لنفوسیت)

لنفوم هوچکین غالب لنفوسیتی ندولار 

سیستم لنفاوی از دو نوع لنفوسیت اصلی تشکیل شده است:

• لنفوسیت‌های B (سلول‌های B): سلول‌های B معمولاً با تولید آنتی‌بادی از بدن در برابر میکروب‌ها (باکتری‌ها یا ویروس‌ها) محافظت می‌کنند. 

• لنفوسیت های T (سلول های T): انواع مختلفی از سلول های T وجود دارد. برخی از سلول های T میکروب ها یا سلول های غیر طبیعی بدن را از بین می برند. سایر سلول های T به تقویت یا کاهش فعالیت سایر سلول های سیستم ایمنی کمک می کنند.

منشا سرطان میتواند هر یک از دو گروه بالا باشد، اما لنفوم های سلول B شایع تر هستند.

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به لنفوم هوچکین را افزایش دهند عبارتند از:

• سن بیمار : لنفوم هوچکین اغلب در افراد 20 تا 30 ساله و افراد بالای 55 سال تشخیص داده می شود؛

• سابقه خانوادگی در ابتلا به لنفوم : وجود فرد مبتلا به لنفوم هوچکین در خانواده خطر ابتلا به لنفوم هوچکین را افزایش می دهد؛

• جنسیت : احتمال ابتلا به لنفوم هوچکین در مردان اندکی بیشتر از زنان است؛

• سابقه ابتلا به عفونت اپشتین بار : افرادی که بیماری های ناشی از ویروس اپشتین بار مانند مونونوکلئوز عفونی داشته اند، بیشتر در معرض ابتلا به لنفوم هوچکین هستند؛

• سابقه ابتلا به عفونت HIV : خطر ابتلا به لنفوم هوچکین در افراد آلوده به ویروس HIV بیشتر است.