درمان ایدز با سلول های بنیادی خون بندناف

سندرم نقص ایمنی اکتسابی که با نام بیماری ایدز شناخته می شود، یک بیماری مزمن و بالقوه تهدید کننده زندگی است که توسط ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) ایجاد می گردد. ویروس اچ آی وی با استفاده از آسیب رساندن به سیستم ایمنی بدن، توانایی مبارزه بدن در مقابل عفونت و بیماری ها را مختل می کند. طبق گزارش CDC، بیش از 1/1 میلیون نفر در ایالات متحده در حال حاضر به HIV آلوده هستند.

HIV یک عفونت مقاربتی یا STI است که می تواند از طریق تماس با خون آلوده، رابطه جنسی یا استفاده از سوزن های مشترک در بین افراد دارای اعتیاد سرایت کند. همچنین ویروس HIV می تواند در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی نیز از مادر به کودک سرایت کند. 

علائم بیماری ایدز

افرادی که مبتلا به ویروس اچ آی وی می شوند بسته به مرحله عفونت، علائم متفاوتی را بروز خواهند داد که در اینجا به توضیح آن ها می پردازیم:

- عفونت اولیه (اچ آی وی حاد)

برخی از افراد آلوده به ویروس HIV در عرض 2 تا 4 هفته پس از ورود این ویروس به بدنشان دچار بیماری شبیه آنفولانزا می شوند. این بیماری که به عنوان عفونت اولیه HIV شناخته می شود، ممکن است چند هفته طول بکشد.

علائم و نشانه های احتمالی عفونت اولیه ویروس HIV عبارتند از:

• تب؛

• سردرد؛

• دردهای عضلانی و درد مفاصل؛

• گلو درد و زخم های دردناک دهان؛

• غدد لنفاوی متورم، عمدتا در ناحیه گردن؛

• اسهال؛

• کاهش وزن؛

• سرفه؛

• تعریق شبانه

باید دقت داشته باشید که این علائم گاهی آنقدر ضعیف و جزئی هستند که فرد متوجه آن ها نمی شود. با این حال، تعداد ویروس HIV که در جریان خون هستند در این زمان بسیار زیاد است و در نتیجه عفونت در طول این مرحله بسیار راحت تر گسترش می یابد.

- عفونت نهفته بالینی (HIV مزمن)

در این مرحله از عفونت، ویروس HIV هنوز در بدن و در گلبول های سفید وجود دارد اما در بسیاری از افراد ممکن است در این مدت هیچگونه علائمی مشاهده نگردد. 

- عفونت علامت دار HIV

همانطور که ویروس HIV به تکثیر و از بین بردن سلول های ایمنی بدن فرد مبتلا ادامه می دهد، سلول هایی که مسئول مبارزه با میکروب ها و سایر عوامل عفونی هستند ممکن است دچار عفونت های خفیف شده و برخی علائم را در فرد ایجاد کنند که عبارتند از:

• تب؛

• احساس خستگی؛

• تورم غدد لنفاوی که اغلب یکی از اولین علائم عفونت HIV است؛

• اسهال؛

• کاهش وزن؛

• عفونت قارچی دهان (برفک دهان)؛

• زونا (هرپس زوستر)؛

• پنومونی

آیا سلول های بنیادی به درمان ایدز کمک می کنند؟

تا به امروز درمان قطعی برای بیماری ایدز در دسترس نبوده است و پزشکان تنها از طریق برخی داروها ویروس اچ آی وی را کنترل می کند تا عوارض آن کاهش یابد. این داروها با عنوان درمان ضد رتروویروسی (ART) شناخته می شوند و هر فردی که به بیماری ایدز مبتلا می گردد باید صرف نظر از مرحله عفونت، ART خود را آغاز نماید. ART معمولاً ترکیبی از دو یا چند دارو از چندین کلاس دارویی مختلف است که بهترین شانس را برای کاهش میزان HIV در خون به همراه دارد. 

خوشبختانه اخیرأ روش های درمانی نوینی برای درمان ایدز در حال بررسی و آزمایش هستند که با نتایج خوبی همراه بوده است. درمان ایدز و سلول های بنیادی خون بند ناف از شناخته شده ترین این روش ها می باشد. سلول های بنیادی به دسته ای از سلول ها گفته می شود که به دلیل تمایز نیافتگی، توانایی تبدیل به انواع مختلفی از سلول های بدن را داشته و هم اینکه خود سلول های بنیادی را مجددأ تولید می کنند (توانایی خود بازسازی). سلول های بنیادی را می توان از منابع مختلفی بدست آورد اما بهترین و کم هزینه ترین روش، استفاده از سلول های خون بند ناف می باشد. این ویژگی های سلول های بنیادی بند ناف باعث شده که منبع مناسبی برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله درمان اچ آی وی با سلول سلول های بنیادی مورد توجه متخصصین و محققین قرار گیرد. 

رویکردهای سلول های بنیادی برای درمان افراد مبتلا به HIV در درجه اول شامل جایگزینی سیستم ایمنی فرد با سیستمی است که ویروس نتواند آن را آلوده کند. امید به اینکه این رویکرد بتواند کارساز باشد در اواخر سال 2010 زمانی که دانشمندان گزارش دادند که درمان اچ آی وی با سلول های بنیادی در تیموتی ری براون، که به عنوان "بیمار برلین" نیز شناخته می شود، با موفقیت انجام شده است.

در این روش درمانی ایدز و سلول های بنیادی از مغز استخوان فردی که دارای جهش ژنتیکی در ژن CCR5 بود، استفاده شد. محصول ژن CCR5 پروتئینی است که برای ورود ویروس HIV به سلول ها ضروری می باشد. افرادی که دارای جهش در این ژن هستند، ویروس HIV در آن ها قادر نیست که به سلول ها وارد گردد. 

از جمله چالش های این روش می توان به این مورد اشاره نمود که تعداد افرادی که دارای جهش در ژن CCR5 هستند، بسیار کم می باشد. بنابراین نمی توان از مغز استخوان این افراد برای درمان اچ آی وی با سلول های بنیادی استفاده کرد. امروزه محققین در تلاشند که با روش های مختلفی ژنتیکی این ژن را دچار جهش کرده و بعد سلول های بنیادی خون بند ناف (دارای جهش در CCR5) را به فرد بیمار پیوند بزنند.