سندرم زیبای خفته یا کلاین لوین چیست و چگونه تشخیص داده می شود؟
سندرم کلاین لوین (Kleine Levin Syndrome) یا نشانگان کلاین لوین یک اختلال نادر عصبی است که باعث ایجاد دوره‌های تکرارشونده خواب‌آلودگی مفرط می‌شود. در بعضی موارد ممکن است فرد مبتلا تا 20 ساعت در روز را در خواب سپری کند، به همین دلیل این ناهنجاری را اصطلاحا "سندرم زیبای خفته " می نامند. دوره های تکرار شونده بیماری ممکن است چند روز و یا چند هفته باشد و زندگی شخصی فرد و فعالیت های روزمره را تحت تاثیر قرار داده و با مشکل مواجه نماید، گرچه پس از اتمام یک دوره، در فاصله زمانی بین دو دوره فرد مبتلا هیچ علائمی ندارد. لازم به توضیح است این دوره های تکرار شونده را اصطلاحا اپیزود می نامند.
علائم و نشانه های ابتلا به سندرم زیبای خفته
o خواب آلودگی شدید
یکی از علائم رایج این بیماری احساس خواب آلودگی شدید است و اکثر افراد مبتلا، صبح ها برای بیدار شدن از خواب دچار مشکل می شوند. در طی دوره هایی که علائم آشکار می شوند، بیمار تا 20 ساعت در روز را به خواب فرو می رود و فقط برای برطرف کردن نیازهای ضروری مثل تغذیه و رفتن به حمام و سرویس بهداشتی از خواب برمی خیزد و دوباره می خوابد. علاوه بر احساس خواب آلودگی علائمی مانند گیجی، توهمات رفتاری، رفتارهای کودکانه، افزایش اشتها و تمایلات جنسی زیاد از علائم رایج این بیماری است. مجموعه این نشانه ها ناشی از کاهش خون رسانی به مغز در طول این دوره می باشد.
دوره های خواب معمولا غیر قابل پیش بینی بوده و ناگهانی اتفاق میفتد و اغلب این موضوع سبب ایجاد استرس و نگرانی در بیمار می شود. دوره بعدی بیماری ماه ها یا حتی سال ها بعد مجددا تکرار می شود.
پس از اتمام دوره علائم به طور کامل از بین می روند و اکثر افراد بدون هیچ گونه اختلال رفتاری یا فیزیکی، فعالیت عادی خود را دوباره آغاز می کنند، گرچه معمولا وقایعی که در طول دوره رخ داده است را به خاطر نمی آورند.
o افزایش اشتها
از دیگر علائم سندرم زیبای خفته می توان به افزایش اشتها اشاره کرد. معمولا افراد مبتلا دچار هوس های غذایی می شوند. علاوه بر این ممکن است تعداد وعده های غذایی در این بیماران، به شش تا هشت بار در روز افزایش یابد.
o تحریک پذیری بالا و رفتارهای کودکانه
افراد مبتلا به سندرم زیبای خفته در موقعیت های مختلف رفتارهای پرخاشگرانه از خود بروز می دهند، به خصوص اگر وعده های غذایی خود را به موقع نخورند.
o سردرگمی و فراموشی
مبتلایان به سندرم زیبای خفته، وقایعی که در حین دوره های تکرار شونده خواب رخ داده است را به خاطر نمی آورند.
o اضطراب و افسردگی و توهم
استرس های مداوم و بدون علت مشخص و همچنین توهم های ذهنی، از علائم ابتلا به این بیماری می باشند.
شیوع بیماری زیبای خفته
از هر یک میلیون نفر، یک نفر به نشانگان کلاین لوین یا سندرم زیبای خفته مبتلا می شود. فراوانی این بیماری در مردان بیشتر از زنان است (حدود 70 درصد مبتلایان را مردان تشکیل می دهند). در بین مردان نیز، نوجوانان بیشتر از بقیه درگیر این اختلال می شوند. طول دوره بیماری از لحاظ زمانی در زنان بیشتر از مردان است.
نام های دیگر بیماری زیبای خفته
در برخی از منابع، این بیماری به نام های زیر وجود دارد:
- سندرم خواب زمستانی خویشاوندی
- سندرم خواب زمستانی کلاین لوین.
علت اختلال سندرم زیبای خفته
هنوز علت اصلی ابتلا به سندرم زیبای خفته یا نشانگان کلاین لوین مشخص نشده است ولی مجموعه ای از عوامل وجود دارند که احتمال بروز بیماری را افزایش می دهند:
- مرکز کنترل خواب، اشتها و تنظیم دمای بدن در بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس واقع شده است. ضربه و آسیب به این قسمت خطر ایجاد سندرم زیبای خفته را بیشتر می کند؛
- برخی از محققان معتقدند سندرم کلاین لوین نوعی نقص خود ایمنی است، و معمولا پس از عفونت ها، زمانی که سیستم ایمنی به بافت های سالم حمله می کند اتفاق می افتد؛
- برخی افراد دارای زمینه ژنتیکی برای ابتلا به نشانگان کلاین لوین هستند، یعنی این اختلال در بیش از یک نفر از اعضای خانواده مشاهده می شود و نشان دهنده این است که نوعی تغییر ژنتیکی موجب ایجاد سندرم زیبای خفته شده است.
تشخیص بیماری زیبای خفته
از آنجایی که مجموعه ای از تغییرات رفتاری و خلق و خوی نیز در کنار علائم این بیماری رخ می دهد، تشخیص بیماری دشوار است و گاها موجب می شود که سندرم کلاین لوین به اشتباه به عنوان یک اختلال روانی تشخیص داده شود. در نتیجه ممکن است سال ها طول بکشد تا تشخیص درست صورت پذیرد. برای تشخیص قطعی بیماری، پزشک مجموعه ای از آزمایش ها را انجام می دهد تا از این طریق بتواند احتمال ابتلا به سایر بیماری ها (صرع، ضایعات مغزی، مننژیت یا آنسفالیت) را ردکرده و در تشخیص اختلال کلاین لوین به قطعیت برسد.
آزمایش هایی که پزشک معالج در مسیر تشخیص بیماری انجام می دهد شامل:
- آزمایش خون و بررسی فاکتورهای خونی؛
- تصویربرداری از مغز (سی تی اسکن یا ام آر آی)؛
- بررسی تومورمارکرها؛
- بررسی وضعیت بدن از لحاظ ابتلا به عفونت ها و التهاب؛
- آزمایش تیروئید.
لازم به توضیح است خواب آلودگی بیش از حد، یکی از ویژگی های افسردگی نیز می باشد. بنابراین ممکن است پزشک بر اساس وضعیت بالینی بیمارآزمون های مربوط به سلامت روان را انجام دهد.
درمان بیماری زیبای خفته چیست؟
موثرترین درمان برای کنترل و بهبود علائم، دارو درمانی است. اما سیر درمانی و نوع داروهایی که برای هر فرد تجویز می شود با توجه به علائم فرد مبتلا متفاوت است. برخی از این داروها می توانند آغاز دوره تکرار شونده بعدی را نیز به تعویق بیندازند و بعضی دیگر موجب کاهش شدت علائم بیماری می شوند. تعدادی از پرکاربردترین داروهای مورد استفاده در درمان سندرم زیبای خفته شامل موارد زیر می باشد که عبارتند از:
- آمفتامین ها که گیرنده های مغز را فعال می کنند، موجب تقویت بیداری شده و در کاهش خواب آلودگی موثر هستند، گرچه در بهبود ویژگی های رفتاری تاثیری ندارند. متیل فنیدات (Concerta) و مودافینیل (Provigil) از این گروه داروها می باشند؛
- داروهایی مانند لیتیوم (لیتان) و کاربامازپین (تگرتول) که برای درمان اختلالات رفتاری تجویز می شوند، در تخفیف علائم سندرم زیبای خفته هم موثر هستند؛
- معمولا با گذشت زمان و افزایش سن شدت علائم کاهش یافته و این ناهنجاری خفیف تر بروز می کند. چنانچه از بروز آخرین حمله خواب آلودگی شش سال و یا بیشتر گذشته باشد، بیماری را درمان شده (درمان خود به خودی) در نظر می گیرند.
از آنجایی که سندرم زیبای خفته یکی از نادرترین اختلالات خواب است و تشخیص آن نسبتا دشوار است، پیشنهاد می شود برای تشخیص به موقع و اقدامات درمانی، در صورت وجود علائم بیماری حتما به پزشک مراجعه شود.