مشکلات بارداری چیست و چگونه برطرف می شود ؟ 

اکثر بارداری ها بدون عارضه خاصی سپری می شوند، با این حال برخی از زنان مشکلات بارداری را تجربه می‌کنند که ممکن است سلامت مادر، سلامت جنین و یا هر دو آنها را تحت تاثیر قرار دهد. گاهی اوقات وضعیت سلامت عمومی مادر و بیماری های زمینه ای، شرایط را برای به وجود آمدن مشکلات بارداری و زایمان مساعد می کند. البته با تشخیص به موقع و مراقبت های حین بارداری، این مشکلات به راحتی برطرف می شوند. رایج ترین عوارض و اختلالات ناشی از بارداری شامل: 

• فشار خون بالا

فشار خون بالا، زمانی رخ می دهد که شریان هایی که خون را از قلب به اندام ها منتقل می کنند، باریک شوند. این موضوع باعث افزایش فشار خون در شریان ها می شود و به همین دلیل خون رسانی به جفت (مواد مغذی و اکسیژن را برای جنین تامین می کند)، دچار اختلال می شود. کاهش خون رسانی به جفت باعث محدود شدن رشد جنین می شود.

افرادی که در دوران بارداری درگیر مشکلات فشار خون هستند به دو گروه تقسیم می شوند. گروه اول افرادی هستند که بالا رفتن فشار خون در آنها، با شروع دوران بارداری آغاز شده است و اصطلاحا "فشار خون بارداری" نام دارد. فشار خون بارداری معمولا از اواسط دوران بارداری آغاز می شود و پس از زایمان از بین می رود. دسته دوم افرادی هستند که قبل از بارداری نیز فشار خون بالایی دارند، این افراد در طول بارداری باید تحت نظر پزشک باشند و در صورت لزوم، بالا بودن فشار خون را با دارو کنترل نمایند.

• دیابت بارداری

دیابت بارداری یکی از مشکلات بارداری است که در اثر بالا رفتن قند خون (گلوکز) ایجاد می شود و معمولاً پس از زایمان از بین می رود. این اختلال ممکن است در هر مرحله ای از بارداری اتفاق بیفتد، اما در سه ماهه دوم یا سوم شایع تر است و از ناتوانی بدن در تولید انسولین کافی ناشی می شود. در برخی افراد، پس از پایان دوران بارداری و زایمان نیز، این مشکل همچنان برای مادر و فرزندش باقی می ماند. تغذیه مناسب، انجام تمرینات ورزشی به طور منظم و کنترل قند خون به حفظ سلامت مادر و جنین در این دوران کمک می کند.

• مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی یا اکلامپسی)

پره اکلامپسی، به معنای فشار خون بالا ناشی از بارداری است که با دفع پروتئین در ادرار همراه است. تورم ناشی از تجمع مایعات در بدن یکی از مشکلات بارداری است که در برخی از زنان وجود دارد. علائم پره اکلامپسی شامل تورم شدید دست ها و صورت، فشار خون بالا، سردرد، سرگیجه، تحریک پذیری، کاهش حجم ادرار، درد شکم و تاری دید است. اکلامپسی، یکی از انواع شدیدتر این عارضه است که با علائمی مانند تشنج، کما یا حتی مرگ همراه است.

این عارضه حدود 5 تا 8 درصد از زنان باردار را تحت تاثیر قرار می دهد و در بین افرادی که فشار خون مزمن دارند، شایع تر است. علت ابتلا به آن هنوز شناسایی نشده است، گرچه تحقیقات نشان داده است که احتمال بروز آن در بارداری اول بیشتر است. عواملی که بروز پره اکلامپسی را افزایش می دهد، شامل:

o حاملگی چند قلویی

o بارداری در سنین کم

o ابتلا به فشار خون بالا، دیابت و بیماری کلیوی قبل از بارداری

o چاقی (با BMI بیشتر از 30)

o سن بالای مادر (بیشتر از 40 سال)

درمان این مشکل با توجه به شدت بیماری و وضعیت بالینی مادر و جنین متفاوت است و ممکن است با دارو درمانی و استراحت و یا بستری در بیمارستان برطرف گردد. 

• عفونت

بعضی عفونت ها، مانند عفونت های مقاربتی (STIs)، از مشکلات بارداری و زایمان می باشند که عوارضی را برای مادر و جنین به وجود می آورند. برخی از عفونت‌ها می‌توانند در هنگام زایمان، زمانی که نوزاد از کانال زایمان عبور می‌کند، از مادر به فرزند منتقل می شود. بسیاری از عفونت‌ها با مراقبت‌های مناسب قبل از بارداری، قبل از زایمان و پس از زایمان قابل پیشگیری یا درمان هستند. اما در صورتی که منشا عفونت به موقع تشخیص و درمان نشود، ممکن است مشکلات زیر به وجود آید:

o سقط جنین (قبل از هفته 20 بارداری)

o حاملگی خارج از رحم (زمانی که جنین در خارج از رحم، معمولاً در لوله فالوپ لانه گزینی می کند)

o زایمان زودرس (قبل از هفته 37)

o وزن کم نوزاد در هنگام تولد

o ناهنجاری های مادرزادی، از جمله نابینایی، ناشنوایی، اختلالات استخوانی و ناتوانی ذهنی

o مرده زایی (در هفته20 بارداری یا بعد از آن)

o بروز مشکلات مادر و جنین 

بهتر است قبل از بارداری، با مراجعه به پزشک، وضعیت سلامت مادر و ابتلا به عفونت ها به طور کامل بررسی شود و در صورت صلاحدید پزشک آزمایش های مربوط به عفونت هایی مانند عفونت های مقاربتی (STIs)، انجام شود. 

• زایمان زودرس 

زایمان زودرس زمانی اتفاق می افتد که انقباضات منظم منجر به باز شدن دهانه رحم می شود و معمولا بعد از هفته 20 و قبل از هفته 37 بارداری رخ می دهد.

نوزادانی که قبل از هفته 37 به دنیا می‌آیند، باید تحت مراقبت های پزشکی باشند تا وضعیت سلامت مغز و ریه ها به طور کامل بررسی شود، زیرا مراحل تکمیلی رشد و نمو این اندام ها در هفته های آخر بارداری (هفته 39 تا 40) صورت می گیرد.

زایمان زودرس یکی از مشکلات بارداری است که برخی عوامل مانند بروز عفونت ها و یا سابقه زایمان زودرس در بارداری های قبلی احتمال وقوع آن را افزایش می دهند. یکی از راهکارهای موثر برای رفع این مشکل استفاده از مکمل های پروژسترون است، تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان داده که پروژسترون خطر زایمان زودرس را تا یک سوم کاهش می‌دهد.

• مرده زایی

وجود ناهنجاری‌های کروموزومی، اختلالات مربوط به جفت و عدم تغذیه مناسب جنین، رشد کم جنین و وجود عفونت در مادر خطر مرده زایی را افزایش می دهد. 

• عوارض مرتبط با مایع آمنیوتیک

کم یا زیاد بودن مقدار مایع آمنیوتیک (مایع رحمی) در کیسه اطراف جنین ممکن است نشانه ای از وجود مشکل در بارداری باشد. مقدار بیش از حد این مایع، فشار زیادی به دیواره رحم وارد کرده و منجر به زایمان زودرس می شود. این موضوع گاهی باعث بروز مشکلات تنفسی می شود که در بین مادران باردار بسیار شایع است.

 دیابت کنترل نشده، حاملگی چند قلویی و ناسازگاری گروه خونی بین مادر و جنین، موجب افزایش حجم مایع آمنیوتیک می شوند.

در حالی که ناهنجاری های مادرزادی و مرده زایی باعث کاهش بیش از حد میزان مایع آمنیوتیک می گردند.

• خونریزی

خونریزی های اواخر بارداری معمولا به دلیل مشکلات جفت، عفونت واژن، عفونت دهانه رحم و یا زایمان زودرس است. خونریزی در اوایل بارداری نیز ممکن است به عنوان عامل پیش آگهی سقط جنین باشد. به طورکلی خونریزی یکی از مشکلات بارداری است که جز شرایط اورژانسی به حساب می آید و باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود.

• سقط یا از دست دادن جنین

سقط جنین به معنای از دست دادن جنین قبل از هفته بیستم بارداری است و احتمال وقوع آن در هر بارداری حدود 15 درصد است. این اختلال معمولا قبل از هفته دوازدهم و به علت ناهنجاری ژنتیکی یا کروموزومی رخ می دهد.

 یکی دیگر از علت های سقط جنین در سه ماهه دوم بارداری، ضعیف بودن دهانه رحم است. در این موارد، پزشک می تواند با بخیه کردن و بستن دهانه رحم تا زمان زایمان، از سقط جنین جلوگیری کند.

لکه بینی و خونریزی واژن یکی دیگر از علائم سقط جنین است.

• یبوست 

یکی دیگر از مشکلات بارداری، یبوست است که در اثر تغییرات هورمونی، فشار دیواره رحم به روده و کند شدن حرکات روده ایجاد می شود. نوشیدن آب کافی و مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر و همچنین پیاده روی و انجام ورزش های منظم از بروز این عارضه جلوگیری می کند.

• گرفتگی عضلانی

گرفتگی عضلانی، احساس درد ناگهانی است که معمولاً در عضلات ساق پا یا ران، و بیشتر در شب ها اتفاق می افتد. این حالت به دلیل کاهش خون رسانی به اندام های تحتانی بدن ایجاد می شود. انجام حرکات ورزشی، به خصوص در ناحیه پاها به جلوگیری از گرفتگی عضلات کمک می کند. 

• بی اختیاری ادرار

در بعضی افراد، تغییرات هورمونی در دوران بارداری موجب به وجود آمدن بی اختیاری ادرار می شود، که یکی از شایع ترین مشکلات دوران بارداری و بعد از آن است. ممکن است شخص باردار در هنگام عطسه، سرفه، خنده و یا حرکات ناگهانی قادر به کنترل خروج ادرار نباشد.

این حالت معمولا موقتی بوده و در اثر شل شدن عضلات کف لگن (عضلات اطراف مثانه) در زمان بارداری و آماده شدن آن ها برای زایمان ایجاد می شود. 

گاهی علاوه بر بی اختیاری ادرار، نیاز مداوم به دفع ادرار نیز توسط فرد باردار احساس می شود، که ناشی فشاری است که سر جنین به مثانه مادر وارد می کند. در صورت مشاهده خون در ادرار یا درد به هنگام دفع ادرار بهتر است برای تشخیص عفونت ادراری به پزشک مراجعه شود.  

• واریس 

رگ های واریسی سیاهرگ هایی هستند که معمولا در ناحیه اندام تحتانی متورم شده اند. وجود این رگ ها ممکن است برای فرد باردار ناخوشایند باشد اما مضر نیست و اغلب پس از زایمان به طور خود به خود بهبود می یابد. واریس یکی از مشکلات بارداری است که در افراد چاق و بارداری های چندقلویی بیشتر دیده می شود. 

علاوه بر مواردی که در بالا به آنها اشاره شد، اختلالات زیر نیز از مشکلات دوران بارداری محسوب می شوند:

o کمردرد و دردهای استخوانی در ناحیه لگن

o عفونت و خونریزی لثه

o سردرد و سر گیجه

o سوء هاضمه، درد و سوزش معده

o خونریزی بینی 

o تورم مچ پا و انگشتان 

o خستگی و اختلالات خواب

o افزایش ترشحات واژن و خونریزی 

o استفراغ و تهوع صبحگاهی

o افزایش وزن