آزمایش DFI چیست و چه نقشی در تشخیص ناباروری در مردان دارد؟

اختلالات ناباروری بیش از صدها میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده است. در این میان مشکلات مربوط به ناباروری در مردان، تقریبا در 10 تا 15 درصد زوجین قابل تشخیص است و در 50 درصد موارد، موجب ناباروری می گردد. ناباروری در مردان یک اختلال مرتبط با سیستم تناسلی است که عمدتاً ناشی از کمبود مایع منی، جهش های ژنتیکی یا اختلالات مادرزادی، مشکلات آناتومی و عملکردی، اختلالات غدد درون ریز و یا بیماری های مزمن می باشد. 

DFI چیست؟

(DNA Fragmentation Index) DFI یا شاخص قطعه قطعه شدن DNA، بیانگر میزان شکست یا آسیب DNA اسپرم می باشد. کیفیت DNA اسپرم نقش مهمی در احتمال ایجاد بارداری، تشکیل جنین و رشد آن دارد. آسیب DNA اسپرم و قطعه قطعه شدن آن یکی از شایع ترین ناهنجاری های مرتبط با DNA در مردان است که منجر به کاهش کیفیت مایع منی، لقاح ناموفق و عدم تشکیل جنین، اختلالات رشد و تکامل جنین پیش از لانه گزینی شده و همچنین سبب عدم موفقیت درمان ناباروری می گردد.

علت شکست و آسیب DNA اسپرم چیست؟

یکی از علل اصلی شکست DNA اسپرم ، استرس اکسیداتیو است، که در اثر عدم تعادل رادیکال های آزاد و آنتی اکسیدانت ها ایجاد می شود. رژیم غذایی مناسب حاوی ویتامینC و مواد دارای خاصیت آنتی اکسیدانی (میوه و سبزیجات) قادرند رادیکال های آزاد را از بین ببرند. به طور کلی عواملی که احتمال ایجاد استرس اکسیداتیو را افزایش دهند، سبب آسیب و شکستگی DNA اسپرم نیز می شوند که عبارتند از:

• التهاب و عفونت های مزمن، دیابت، سرطان

• واریکوسل

• شیمی درمانی و پرتو درمانی

• تغذیه نامناسب و افزایش وزن

• نوشیدنی های الکلی، سیگار و مواد مخدر

• آلاینده های محیطی و صنعتی

• فشار خون بالا

• افزایش سن

• جهش های ژنتیکی

• افزایش دمای بیضه ها

آزمایش DFI چگونه انجام می شود؟

اصول تست DFI تا حدودی مشابه آزمایش اسپرم یا آنالیز مایع منی است، با این تفاوت که در آن میزان شکست DNA و تراکم کروماتین بررسی می گردد. جمع آوری نمونه (مایع منی) توسط فرد انجام می شود و بهتر است موارد زیر در آن رعایت گردد:

• نمونه گیری به روش استمناء انجام شود، زیرا مخلوط شدن ترشحات منی با ترشحات واژن ممکن است در کاهش کیفیت مایع منی موثر باشد.

• در صورتی که نمونه گیری در مرکز درمانی انجام نشود، باید حداکثر تا زمان 20 دقیقه و در دمای 37 درجه به آزمایشگاه ارسال گردد. در برخی آزمایشگاه ها، آزمایش روی نمونه های فریز شده نیز انجام می شود.

• ترجیحا 3 تا 5 روز از آخرین نزدیکی (رابطه جنسی) گذشته باشد.

• به هیچ عنوان برای نمونه گیری از صابون، ژل و کاندوم استفاده نشود.

• ظرف مخصوص جمع آوری نمونه باید کاملا استریل باشد.

در آزمایشگاه طی روش های رنگ آمیزی اختصاصی، اسپرم هایی که دارای DNA طبیعی هستند از اسپرم هایی که حاوی DNA شکسته می باشند، تفکیک می گردند و نتایج به صورت درصدی از اسپرم های با DNA آسیب دیده بیان می شود. لازم به توضیح است انجام این آزمایش نیاز به ناشتایی ندارد. 

تفسیر نتایج آزمایش DFI چگونه انجام می شود؟

 نتایج آزمایش DFI نشان دهنده میزان شکست DNA اسپرم می باشد و معمولا به صورت موارد زیر ذکر می شوند:

کمتر از 15 درصد: قابلیت باروری خوب (Good fertility potential)

بین 15 تا 30 درصد: قابلیت باروری متوسط (Average fertility potential)

بیشتر از 30 درصد: قابلیت باروری کم (Fair or Poor fertility potential)

در شرایط نرمال، میزان اسپرم های با DNA آسیب دیده در مایع منی کمتر از 15 درصد است. در افرادی که دچار مشکلات باروری هستند، این شاخص به بیش از 30 درصد می رسد.

چه راهکارهای درمانی برای مبتلایان وجود دارد؟

در حال حاضر راهکارهای درمانی مختلفی برای افراد مبتلا به این ناهنجاری وجود دارد، هرچند که میزان موفقیت در درمان باتوجه به شرایط بالینی بیماران متفاوت است، اما به طور کلی روش های به کار گرفته شده شامل موارد زیر است:

• اصلاح سبک زندگی، تغذیه مناسب، ورزش منظم و حفظ تناسب اندام

• کاهش استرس و حفظ آرامش

• درمان بیماری های زمینه ای و عفونت‌های مزمن

• اجتناب از عوامل مضر محیطی مانند تشعشع و امواج، گرما، مواد شیمیایی و آلاینده ها

• پرهیز از استعمال دخانیات و نوشیدن مشروبات الکلی

• استفاده از مکمل های دارویی حاوی آنتی اکسیدان تحت نظر پزشک معالج

• درمان‌های جراحی واریکوسل

• استفاده از روش های کمک باروری مانند ICSI یا میکرو اینجکشن

در چه مواقعی پزشک انجام آزمایش DFI را به افراد توصیه می کند؟

در شرایط زیر، اغلب پزشک معالج انجام آزمایش DFI را به افراد توصیه می کند، که شامل:

• زوجینی که به روش طبیعی و یا به کمک روش های کمک باروری مانند IUI، باردار نمی شوند

• مردانی که علت ناباروری در آنها شناسایی نشده است

• افرادی که قصد انجام ICSI, IVF را دارند

• مردانی که همسرانشـان سابقه سقط مکرر دارند

• مبتلایان واریکوسل

• افراد مبتلا به اولیگوآستنوتراتواسـپرمی (OAT)

• افراد مبتلا به سرطان با سابقه یک یا چند دوره شیمی درمانی

• تماس با مواد سمی و آلودگی‌های محیطی

• متوقف شدن و یا ضعیف شدن رشد جنین و بررسی علل آن

• اختلالات ناباروری مرتبط با افزایش سن

• نتایج غیرطبیعی در آزمایش آنالیز اسپرم (اسپرموگرام)

تفاوت اسپرموگرام یا آزمایش اسپرم (آنالیز مایع منی) با آزمایش DFI چیست؟

در اسپرموگرام تعداد اسپرم، میزان تحرک و ظاهر یا مورفولوژی بررسی می شود، در حالی که در آزمایش DFI کیفیت اسپرم از لحاظ DNA موجود در آن به صورت اختصاصی آنالیز می گردد. توجه به این نکته حائز اهمیت می باشد، که ممکن است اسپرم های موجود در مایع منی از لحاظ تعداد، حرکت و سایر خصوصیات ظاهری مناسب باشند، اما آسیب و شکست در DNA موجب ناباروری شده باشد. این موضوع با آزمایش آنالیز اسپرم قابل تشخیص نیست و تنها با آزمایش DFI شناسایی می شود. گاهی آزمایش آنالیز اسپرم و آزمایش DFI به صورت همزمان توسط پزشک درخواست داده می شوند.

مزایای آزمایش DFI چیست؟

تست DFI به سادگی افرادی که دچار اختلالات ناباروری هستند را شناسایی نموده و با تشخیص سریع و زود هنگام، این امکان را به پزشک معالج می دهد تا بهترین روش درمانی برای بارداری را به کار گیرد. علاوه بر این در مقایسه با سایر روش ها، فرایند نمونه گیری به سهولت انجام شده و در وقت و هزینه نیز صرفه جویی می گردد.

نام های دیگر این آزمایش چیست؟

آزمایش DFI یا DNA Fragmentation Index نام های متداول دیگری نیز دارد، که عبارتند از:

• SDF (Sperm DNA Fragmentation)

• SDFA (Sperm DNA Fragmentation Assay)

• SDFI (Sperm DNA Fragmentation Index)

• (DF (DNA Fragmentation

برای دریافت مشاوره رایگان و کسب اطلاعات بیشتر، میتوانید سوال خود را از طریق بخش گفتگوی آنلاین و ارتباط با مشتریان در قسمت پایین صفحه (لوگوی MOMGENE) مطرح نموده و یا با شماره تلفن 42500-021 داخلی 562 تماس حاصل فرمایید.